Cursus “Van thematisch werken naar thematiseren”

Door te thematiseren kun je een verbeterslag maken in het onderwijs aan jonge kinderen op een manier die past bij het leren en ontwikkelen van jonge kinderen.

De cursus is gebaseerd op het boek ‘Van thematisch werken naar thematiseren’ (Bouwman, Houtsma, Mulder & Van Wanningen; uitgeverij Pica; 2021). Een van de auteurs is ontwikkelaar van deze cursus. Het is aan te bevelen om het boek voorafgaand aan de cursus te bestellen.

De cursus bestaat uit 3 bijeenkomsten.

De volgende opbouw en inhoud kun je verwachten in de cursus:

Voor wie:
Deze cursus is bestemd voor leerkrachten in de groepen 1, 2 en 3, bouwcoördinatoren en Intern Begeleiders voor de onderbouw.

• het eigen onderwijs optimaliseren
• collega’s enthousiasmeren en ondersteunen
• helpen bij het ontwikkelen van beleid t.a.v. het onderwijs aan jonge kinderen 
• collega’s begeleiden en maken van beleid (voor Intern Begeleiders en Coördinatoren Onderbouw)

Het werken met thema’s is in onderbouwgroepen een vaste routine. De thema’s bieden de leerkracht houvast om activiteiten te plannen en te organiseren. Door activiteiten te plaatsen in de context van een thema wordt er geprobeerd samenhang te brengen in het aanbod.

Door van het werken met thema’s de overstap naar thematiseren te maken, zal er (nog) meer betrokkenheid van kinderen komen. Thematiseren onderscheidt zich van het werken met een thema door  het dynamische en interactieve proces tussen de kinderen en de leerkracht (bron: ‘Van thematisch werken naar thematiseren’ Bouwman, Houstma, Mulder & Van Wanningen; 2021).

‘Thematiseren’ is een werkwoorden dat wil zeggen dat de leerkracht samen met de kinderen een thema gaat ontwerpen en uitwerken. Hierbij zijn een aantal aspecten belangrijk:

• de kennis van de kinderen over het thema wordt vergroot;
• het interactieve proces waarbij je als leerkracht de kennis en vaardigheden van de kinderen op een hoger niveau brengt;
• spel is de leidende activiteit, al spelend oriënteren de kinderen zich op de wereld om hen heen;
• er sprake van een integrale benadering van het onderwijs, taal- en rekenactiviteiten, het spel en de gesprekken hangen op een logische manier met elkaar samen en vormen één geheel;
• het aanbod wordt beredeneerd en verantwoord samengesteld, waardoor er planmatig en doelgericht gewerkt wordt;
• er is sprake van een open karakter waarbij je al werkend het thema verbreedt en verdiept.

Om te kunnen thematiseren is de keuze van het thema essentieel. Het uitgangspunt daarbij is dat de inhoud van het thema uitdagend is en alle kinderen nieuwe inhouden leren over dat thema. Voor de keuze van het thema kun je uit verschillende bronnen putten, denk aan de interesses van de kinderen, de actualiteit of prentenboeken. Maar ook methoden of schoolbrede thema’s kunnen zodanig ingezet worden dat ze voldoende mogelijkheden bieden om te thematiseren.

Een goed gekozen thema leent zich voor een uitdagende speelleeromgeving die je gedurende het thematiseren samen met de kinderen opbouwt en uitbreidt. Spel vormt het hart van thematiseren. Door te spelen verbinden de kinderen zich met de wereld om zich heen en leren zij deze kennen. Bij de inrichting van de speelleeromgeving denken de kinderen mee, kunnen zij ideeën inbrengen en vragen stellen, waarbij je als leerkracht inspeelt op hun initiatieven. Criteria voor de speelleeromgeving waarmee rekening wordt gehouden, zijn onder andere dat ze de nieuwsgierigheid oproepen bij kinderen, dat het gevarieerd is en dat het veel mogelijkheden biedt om te spelen en te leren. Ook bij de inrichting en opbouw van de (thema)hoeken wordt rekening gehouden met de inbreng van de kinderen.

Na een goede voorbereiding en start van het thema blijf je aansluiten bij de initiatieven van de kinderen, maar houd je ook je geplande doelen in het oog. Het voorbereide (beredeneerde) onderwijsactiviteitenaanbod, waarbij doelen zowel impliciet als expliciet aan bod komen, blijft de basis. De periode van uitvoering van het thema vraagt door de dynamische en interactieve proces een grote mate van flexibiliteit van de leerkracht.